La tamam sen cok zekisin he

Biliyorum uzun zamandir yazmadim. Belki takip eden bazi arkadaslar da hakli olarak bana karsi biraz sitemkar. Ulkede gundem o kadar cabuk degisiyor ki pause tusuna basip bir konuya yogunlasmak mumkun olmuyor. O yuzden hep yazmaya karar verdigim konulari ertelemek zorunda kaliyorum. 

Bu sefer farkli bir yol izleyip daha genel gecer bir konuya deginecegim. Insanlik var oldugu surece kendine bir sekilde yasamin icinde yer edinmis, kolumuz, bacagimiz, gozumuz gibi genlerimizle birlikte nesilden nesile aktardigimiz, belki de bircok insan icin hayatin zindan olmasinin temel sebebi, gun olmus iliskileri bitirmis, gun olmus imparatorluklar yikmis, gun olmus en olmayacak yoneticileri basimiza getirmis bir kavramdan bahsedicem sizlere, aptalliktan! 

TDK aptali soyle tanimlamis: Zekâsı pek gelişmemiş, zekâ yoksunu, alık, ahmak. Aptallik icinse aptal olma durumu demis. Hemen yine Aziz Nesin klisesine basvurup Turklerin %60'i aptala baglayacak cikarimi yapmayin. Aptallik tum dunyanin muzdarip oldugu genel gecer, din, dil ve irktan bagimsiz bir sorun. Mesela Amerikalilarin %6'si Pegasus diye bilinen boynuzlu atin varligina, %36'si UFOlara, %24'u insanlarla dinazorlarin ayni cagda yasadigina, %18'i Gunes'in Dunya'nin etrafinda dondugune inaniyor. 

Peki aptallik sadece insanlara mi ozgu? Malesef oyle. Mesela hayvanlar sadece akilli, dusunen canlilar degiller, ayni zamanda insanlardan cok daha normal ve rasyonel davranis sergiliyorlar. Soyle bir dusunun, hic aptalca bir davranis gosteren hayvan gordunuz mu? Hayvanlarin yaptigi her hareket esasinda amaca yonelik bir eylem.

Bu konunun detaylarina asagidaki linkten ulasabilirsiniz. Link

Gelin biraz isin bilimselligine gidelim. Size omrunu aptallikla ilgili arastirmalara adamis ve daha sonra bunu belli maddeler halinde yasalastirmis bir ekonomi tarihi profesorunu taktim edeyim. Carlo M. Cipolla. 

"Ulkemizde Neseli Oykuler adı altında yayınlanan kitabında bu ulu zat aptalligin yasalarini soyle siraliyor:

1- Her zaman ve kaçınılmaz olarak her birimiz çevremizde dolaşan aptalların sayısını azımsarız.

2- Belirli bir insanın aptal olma olasılığı aynı kişinin herhangi bir başka karakter özelliğinden bağımsızdır.

3- Aptal bir insan, kendisine hiçbir yarar sağlamadan hatta bazen zarara uğrayarak başka bir insan ya da insan topluluğuna zarar veren kişidir.
4- Aptal olmayanlar her zaman aptalların zarar potansiyelini küçümser. Ozellikle de aptal olmayanlar herhangi bir anda ve yerde, herhangi bir durumda, aptal bireylerle ilişki kurmanın ve/veya onlarla bir araya gelmenin kaçınılmaz olarak pahalıya mal olan bir yanlışa yol açtığını sürekli unuturlar.

5- Aptal olan var olan en tehlikeli insan türüdür.  Aptal, hayduttan daha tehlikelidir.

Birinci yasada Cipolla bu olayi mantıklı ve zeki sandığımız insanların zaman içinde tartışmasız ve çaresiz bir şekilde aptal olduklarının ortaya çıkmasına bağlıyor. Yazara göre bir toplumdaki aptal oranı hakkında yapılabilecek herhangi bir sayısal tahmin azımsamaya sebep oluyor. Bu kuramin dayandigi temel nokta su: Akil zamanla gelisen bir yeti degil, dogustan sahip olunan bir yetenektir ve aklin gelismesi daha ust seviyeye cikmasi mumkun degildir. Insan zaman icinde daha akilli ve daha zeki olmaz zamanla sadece aptallasabilir.

ikinci temel yasada yazarımız toplumun her kesiminde aptallarin yer aldığını savunuyor. Zenginlerden-fakirlere, cahillerden en eğitimli profesörlere kadar hangi topluluğa bakarsak bakalım aptala rastlayacağımızı idda ediyor.

Ilk iki temel yasayı açıkladıktan sonra yazar teknik bir ara vererek insanların davranışlarını (insanları) dört gruba ayırıyor.

a-zeki: yaptığımız eylemden biz bir yarar sağlıyorsak ve bu eylem sonucu toplum da yarar elde ediyor ise bu zekice davrandığımızı gösteriyor. 

b-saf: yaptığımız eylemden zarar görürsek ama bu eylem toplumun yararına olur ise bu durumda saflar arasında yer alıyoruz. 

c-haydut: yaptığımız eylemden yarar sağlıyorsak ancak bu eylem topluma zarar veriyor ise biz bir haydutuzdur.

d-aptal: bkz: 3. temel yasa..

Uçüncü temel yasanın açıklamasının ardından yazar insanların her zaman tutarlı davranmadığından zeki bir insanın bazen safça, bazen haydutça davranabileceğini açıklıyor ama eylemleri genel olarak zeka belirtileri taşıyacağından toplum için faydalı olacağını anlatıyor. Bu durumu daha net anlatabilmek için mükemmel haydut tanımına yer vermemiz gerekecek. Mükemmel haydut, eylemleriyle başkalarına kendi çıkarlarına eşdeğerde zarar veren kişidir. 10000 lira para çalan bir hırsız mükemmel hayduttur, çaldığı kişiye 10.000 lira kaybettirirken kendisi 10.000 lira kazanmış olur. Mükemmel haydutu; yarar-zarar grafiğimizde 45 derecelik açı yapan bir çizgiyle gösterirsek bu çizginin ikiye ayırdığı bölümlerde akıllı haydut ve aptal haydutları görmemiz mümkün olur. Araba radyosunu çalmak için arabanın camını kırıp, ön paneli söken hırsız elde edeceği kazançtan çok fazla bir zarara sebep olacak olmasından dolayı aptal haydut katagorisine girer. Toplumun tamamı mükemmel haydutlardan oluşacak olsa toplum genelinde bir yarar ya da zarar sağlamayarak kendi dinamiği içinde haraket edecektir.

Aptalların zarar üretebilme gücü sahip oldukları aptallık geni miktarına ve kişinin(aptalın) toplumdaki gücü ve yetkisine bağlanıyor. Yüksek mevkilerde yer alan aptalların alacakları kararlar toplumda daha çok kişiyi etkileyeceğinden dolayı bu kişiler daha tehlikelidir..

Yazarımız demokratik sistemin; yöneticiler arasında aptallarin yer almasını sağlamak için son derece etkili bir araç olduğunu düşünüyor ki katılmamak elde değil. Oy kullanan insanların buyuk bölümünün aptallardan oluştuğunu ve yapacakları seçim sonucu kendilerine bir yarar sağlamadan topluma zarar verebileceklerini düşünürsek iktidardaki kişilerin bir bölümünün aptallardan oluşmasının kaçınılmaz olduğu sonucuna varabiliriz.

4.ve 5. yasaları birlikte açıklayacak olursak; aptal bir yaratık en umulmadık ve düşünülmedik zaman ve yerlerde, nedensiz ve belirli bir plan olmadan size ulaşacaktır, aptal yaratığın eylemlerinde herhangi bir mantık bulunmaması sebebiyle aptal insanın nereden saldırıya geçeceğini kestirmenin ve bu saldırda bir mantık bulunmadığı için saldırıya savunma geliştirmenin bir yolu yoktur. Aptal bir birey karşısında, tamamen onun insafına kalınır. Bir haydutun davranışlarındaki mantık anlaşılabilir. Bu kurnaz davranışlar önceden sezilebilir ve mantığı bulunduğu için uygun bir savunma geliştirilebilir." 

Bu yasalar kismi icin kaynak "Tarihi Degistiren Hatalar" programiyla Emin Capa ve Eksisozluk yazari Dennis.

Isin bilimsel boyutuna da degindikten sonra son kisimda unlu insanlarin aptallik konusundaki gorusleriyle yazimi bitiriyorum.

“İnsanlar bilgisiz doğar, aptal değil; eğitimle aptal olurlar.” Bertrand Russell

* “Günümüzde, dünyadaki temel sorun, aptalların kendilerinden son derece emin, akıllıların ise daima şüphe içinde olmalarıdır.”Bertrand Russell

* “Her aptal, kendine hayran olacak daha aptal birini bulabilir.” Simone de Beauvoir

* “İnsanoğlunun aptallık gücünü asla küçümseme.” Robert Heinlein

* “Dünyada insandan daha fazla aptal vardır.” Heinrich Heine

* “Bir aptal utanacağı bir şey yaptığında, mutlaka yaptığı şeyin görevi olduğunu iddia eder.” George Bernard Shaw

* “İki şey sonsuzdur, insanoğlunun aptallığı ve evren. İkincisinden o kadar emin değilim.” Albert Einstein

* “Tüm aptalları kendi tarafına topla, böylece istediğin herhangi bir seçimi kazanabilirsin.” Frank Dane

* “Dünyada gerçek cehalet ve özenle yapılmış aptallıktan daha tehlikeli bir şey yoktur.” Martin Luther King Jr.

* “Zeki bir cehennem, aptal bir cennetten daha iyidir.” Victor Hugo

* “Bilge herşeyi bilmez, sadece aptallar herşeyi bilir.” Afrika Atasözü

* “Akıllılar toplanınca toplam akıl artmaz, aptallar toplanınca toplam aptallık artar” Sayit Hidayetoğlu

* “Herkes düşüncelerinde yanılabilir, ama aptallar bir türlü düşüncelerinden ayrılamazlar.” Cicero

* “Bilmeyen ve bilmediğini bilen, çocuktur ona öğretin. Bilen ve bildiğini bilmeyen, uykudadır onu uyandırın. Bilen ve bildiğini bilen, liderdir onu izleyin. Bilmeyen ve bilmediğini bilmeyen, aptaldır ondan sakının.” Kung-Fu-Tzu

* “Yalnız aptallarla ölüler fikirlerini değiştiremezler.” James Russel Lowel

* “Aptallarla asla tartışma, sizi önce kendi seviyelerine çekerler, sonra deneyimleriyle sizi alt ederler.” Brad Slipiec

* “Tanrının insana sınırlı bir akıl verdiğini düşününce, aynı sınırlamayı onun aptallığına yapmaması büyük haksızlık.” Konrad 

Herkese hayirli pazarlar. Esen kalin efendim.